Dawne Ateny, a stolica dziś

Ateny tak jak cała Hellada posiadają arcyciekawą historię. Warto poznać chociaż jej część, po to by w pełni rozkoszować się urokami i przeszłością tego miasta. Jako stolica nowożytnej Europy, Ateny stanowią także pomost pomiędzy kulturą współczesną a starożytną. Warto poznać przeszłość by móc rozkoszować się w pełni współczesnością. Zapisy kronikarzy z czterech wieków tureckiej okupacji dotyczą głównie ateńskich zabytków. W 1687 r. Akropol oblegali Wenecjanie, dowodzeni przez dożę Francisco Morosiniego. „Celny strzał” szwedzkiego najemnika, oddany ze wzgórza Filopappou, spowodował eksplozję tureckiego składu amunicji w Partenonie i zamienił świątynię w kompletną ruinę. Ateny tureckie były zaledwie garnizonem wojskowym. Związki z Zachodem, zapewniające pewną ciągłość z czasami antycznymi i rzymskimi, uległy zerwaniu. Na Akropolu zamieszkał turecki gubernator, Partenon zamieniono w meczet, zaś jedynymi turystami byli francuscy czy włoscy ambasadorowie przy Wielkiej Porcie i nieliczni zabłąkani podróżnicy i malarze. Zależność od Imperiun Osmańskiego nie była zbytnio dokuczliwa, Grecy cieszyli się pewną autonomią, bez przeszkód mogły też funkcjonować klasztory jezuitów i kapucynów. Niemniej Ateny coraz bardziej zmieniały się w pozbawioną jakiegokolwiek znaczenia wioskę, zaś wielki port Pireus — nadal częściowo otoczony starożytnymi murami — obsługiwał ledwo kilkadziesiąt łodzi rybackich. Pod koniec XVIII wieku pojawili się dwaj grabieżcy z Zachodu: lord Elgin, który wywiózł do Anglii rzeźby Partenonu, i francuski ambasador Fauvel, który z kolei zadbał o interesy Luwru. Kiedy w latach 1810-11 w Grecji przebywał Byron, na statki Elgina ładowano akurat ostatnie marmury. I Niepodległość przyszła dwadzieścia lat później. W 1821 r. w Atenach, tak jak i w wielu innych miastach w całym kraju, wybuchło powstanie. Rebelianci zajęli tureckie kwatery w niższej części miasta (obecna dzielnica Plaka) i przypuścili szturm na Akropol. Turcy wycofali się, ale po pięciu latach odbili fortyfikacje na Akropolu zmuszając Greków do ucieczki z miasta. Kiedy w 1834 r. żołnierze osmańscy ostatecznie opuścili garnizon, a w ich miejsce zjawili się bawarscy architekci nowego, urodzonego w Niemczech króla greckiego, Ateny znajdowały się w fazie największego upadku. Rozwój Aten w dziewiętnastym wieku odbywał się stopniowo i pod kontrolą. Archeolodzy usunęli z Akropolu wszystkie ozdoby autorstwa Franków i Turków, zaś bawarscy architekci opracowali neoklasycystyczne plany odbudowy i rozbudowy miasta. Pireus ponownie stał się prężnym portem, aczkolwiek aż do XX wieku pozostawał nieco w cieniu głównych ośrodków na wyspach Siros i Idra. Pierwsze wielkie migracje ludności miały miejsce w roku 1923, po tragicznej wojnie grecko-tureckiej w Azji Mniejszej. W myśl traktatu pokojowego nastąpiła wymiana mieszkańców pochodzenia greckiego i tureckiego, przy czym przynależność do tej czy tamtej narodowości ustalano wyłącznie na podstawie wyznawanej religii. Do Grecji napłynęło półtora miliona Greków, głównie z dawnych osiedli wzdłuż wybrzeża Azji Mniejszej, a także sporo tureckojęzycznych mieszkańców Anatolii.